Copyright © 2011 Cevad Memduh Altar
Berlin, 18.11.35
Sevgili Cevat Bey,
Kısa mektubunuz için çok teşekkürler. Ekselansları Kazım Dirik’in ayrılışından sonra İzmir’de her şeyin değişmesiyle ilgili hiçbir şey bilmiyorum, bu nedenle Bay Zuckmayer’e hâlâ ihtiyaç olup olmadığıyla ilgili yanlış bir hüküm verebilirim. Tarafsız bir bakış açısından hareketle mümkün olduğunca kısa süre içinde biri oraya gitmeli. Eğer müzik diğer şehirlerde de başlamalıysa bununla çoktan ilgilenmiş olmalıydık. İzmir’de yapılandırma çalışmalarını yönetecek olan kişinin ben yıl başında gelmeden önce çalışmaya başlamış olması, böylece benim çalışmalarımda kendi deneyimlerini göz önünde tutması bir avantaj olabilir. Fakat benim için acil olan, ona ödenecek olan maaşın Ankara’daki orkestra müzisyenlerine ödenen maaş tutarında olmasıdır, çünkü hem en az aynı sorumlulukları taşıyor, hem de başlangıçta belirlenen tutar çok düşüktür. Lütfen neye karar verdiğinizi mümkün olan en kısa zamanda bana bildirin. Bay Zuckmayer bilgime göre Ocak ayında gelecek. Cevabınızı aldıktan sonra hemen onunla temasa geçeceğim.
Duyduğuma göre bakanlıkta Halil Bedi’nin yerinde olan adaşınız, bu gibi sorunlarla ilgili kısa bir cevap dikte ettirmiş olsaydı size çok müteşekkir olurdum. Bay Praetorius’a sizden gelen küçük bir sorun demetini sundum ama henüz bir şey duymadım. Bütün Türk konularıyla ilgili çok fazla işim var ve karar verilmesi gereken, fakat Bay Başman’ın ya da benim karar verebileceğimiz, hızlı karar verilmesinin Türk müzik hayatının yararına olacağı pek çok anlaşmazlık var, ara sıra bir bilgi alabilirsem çok sevineceğim.
İyi bir insan olan fakat konzertmeister’le aynı maaşı talep eden bir solo viyolonselciyle, Bay Auber’le ilgileniyorum; ayrıca kış tatilinde konserler için Avrupa’da olacak. Bu maaşı vermek istiyor musunuz? Benim kişisel kanaatim konzertmeister’le solo viyolonselci arasında küçük bir farkın olması gerektiği. Her iki solistin izinlerini destekliyorum, böylece Avrupa’da Türk müzik hayatıyla ilgili iyi bir reklam yapılmış olur. Bir aylık izin düşünülebilir.
Benim planıma göre orkestra üyelerinden oluşturulacak olan yaylı çalgılar dörtlüsü ara sıra Avrupa’ya gönderilebilir mi?
Müzisyenleri provaya getirmek büyük zorluklar çıkarıyor.
Berlin’de her şeyi bulmak mümkün olmadığından bütün Almanya’da müzisyen arıyorum. Görevlendirmeden önce onları dinlemek zorunda olduğum için seyahat parasını teamüle göre ödemeniz gerekir. Bay Başman’a bu amaçta kullanılmak üzere biraz para çıkarması emrini verebilir misiniz? Çok büyük meblağlar tutmayacaktır. Ayrıca satın aldığım çalgılardan yaklaşık 300 Mark arttı.
Okulda görevlendirilecek piyano öğretmeninin büyük bir otorite olmasını istiyor musunuz? Ya da en az onun kadar iyi, fakat tanınmamış biri olabilir mi? Ben ikinci seçenekten yanayım ama orada hakim olan görüşü de biliyorum. Otorite pahalıdır, önerilen meblağdan daha pahalı, ayrıca önümüzdeki üç yıl için söz konusu olan yeni başlayan öğrencilere ders vermek de istemeyecektir.
Bay Dr. Praetorius’tan memnun musunuz?
Profesör Bay Lohmann’dan?
Bayan Preuss’tan?
İhtiyacınız olan kişilere sahip olduğunuzu umuyorum. Profesör Bay Lohmann’dan ayrıntılı bir mektup aldım, mektubundan görevini nasıl bir ciddiyetle ve incelikle ele aldığını anladım. Nurullah artık orada olmadığından başka bir şan öğretmeninin daha gerekli olduğunu yazıyor. Bu konuda onunla görüşeceğim, sonucu size bildirir. Asistan olarak Bayan Azize’yi beğenmiyorum, yeterli değil. Belki Bay Lohmann’la birkaç yıl öğrenim gördükten sonra yardımcı kuvvet olarak alınabilir. Erken olmasına rağmen eğer bir Türk’ü görevlendirmek istiyorsanız, İstanbul Konservatuarı’nda dersini izlediğim fakat ismini bilmediğim (Almanya’da Hermine Bosetti ile öğrenim görmüş) bayan öğretmeni tavsiye ederim.
Bütün çalgılar ve notalar geldi mi? Bu konuda hiçbir şey duymadım ve çok merak ediyorum. Lütfen geniş kapsamlı ve muhtemelen çok fazla ihtiyaç duyulan nüshalarla notaların ciltlenmesi emrini verin yoksa iki yıl içinde tekrar birkaç bin tanesini atmak zorunda kalırız.
Önümüzdeki dönemde gelecek olan müzisyenler:
Tromboncu Bay Leithoff Aralık’ta.
Obuacı Bay Reuss aynı şekilde.
Flütçü Bay Ermeler Ocak ayı başında. Karısı iyi bir piyanisttir, hakkında Dr. Praetorius’tan bilgi alabilirsiniz. Gerçekten yüksek düzeydeki öğrenciler alınana kadar onu okula piyano öğretmeni olarak almak ister misiniz? Çok pahalı olmayacaktır. Sadece bebeği için seyahat tehlikesi geçene kadar beklemeniz gerekecek.
Anlaşmalarda bir müzisyen için imkansız olduğunu düşündüğüm özel bir hüküm var: Özel ders verilemeyeceği. Bütün kültür ülkelerinde müzik hayatının büyük bir kısmı, müzisyenlerin memur olsalar da özel derslerine dayanır. Tabii ki okuldan caydırmak yasaktır ama elçiliklerde ve Avrupa kolonilerinde çalışan insanları engellemek için de hiçbir sebep
yoktur.
Sanırım bu günlük bu kadar. Her şeyin öngördüğüm gibi yürüyüp yürümeyeceğini sabırsızlıkla bekliyorum ve eğer bu konuda bir şey duyarsam müteşekkir olurum. Kendinize iyi bakın, benden ve eşimden içten selamlar.
Paul Hindemith
Kaynak: Cevat Memduh Altar Arşivi, İstanbul.