Berlin, 3 Ağustos 35
Sevgili Cevat Bey, mektubunuz için içten teşekkür ederim. Her şeyi iyice düşündüm, kendi resmî makamlarımla da konuştum; bütün kararların sonuçlarını ilişikte bulacaksınız. Bana önerilen çözüm, her iki taraf için de etkili olduğu için benim sigorta dışında ekleyeceğim bir şey yok. Sizden, müzik danışmanlarınızla birlikte bu konuyu incelemenizi rica ediyorum. Sürekli yoğun olan işleriniz nedeniyle bana detaylı cevap vermenizi bekleyemem ama belki Halil Bedi ve Necil Kazım’ı kendi tercümanınız yapabilirsiniz, birini Fransızca, diğerini Almanca için. Eğer her şey Ocak ayına kadar halledilmek zorundaysa ve ben önceden müzisyenlerle ilgilenmek zorundaysam, zaman kaybetmemek gerekir. Şimdi herkes tatilde, ben de gelecek hafta Güney Almanya’ya kaçacağım, bu yüzden en erken Eylül ayının sonunda tekrar başlayabilirim. Mektuplar ve telgraflar tabii ki elime geçecektir, Frankfurt adresime yollarsanız iyi olur (Frankfurt Main, Grosse Rittergasse 118, 15 Eylül’e kadar). -Fikrinizi kısa zamanda duyacağımı umuyorum, bu arada size ve bütün Cevat Ailesine iyi bir yaz diliyorum, eşim ve ben içten selamlarımızı yolluyoruz.
Paul Hindemith
Az önce Bay Başman aradı ve benim görevlendirilmemle ilgili sizinle konuştuğunu söyledi. Planlanan çalışmayı ne şekilde ortaya koydunuz?
Okulu yönetmeli miyim?
Orkestranın şefi olmalı mıyım?
İkisi bir arada mı?
Kompozisyon dersi vermeli miyim?
Organizasyon bakımından aktif olmalı mıyım?
Önerilerimde yer alan uygulamaları denetlemeli miyim?
Tabi ki hepsini yapamam, bu yüzden sizden uzmanlaşma rica ediyorum.
Sizin önerilerinize karşı görüşler
Bir yıllık izin mümkün değil, daha kısa bir süre uygundur.
Buradaki görevimden vazgeçmem gerekir, bu da gelir kaybına uğramama neden olur.
Avrupa’daki birçok konseri reddetmem gerekir, hatırı sayılır gelir kaybı.
Esas uğraşım olan kompozisyondan bir yıllık uzak kalma sonucunda ekonomik olduğu kadar sanatsal zararlara da maruz kalırım.
Uluslararası çalışmalarla o kadar fazla bağım var ki, bir yıl süresince Avrupa’dan uzak kalmam mümkün değil.
Türk hükümeti için çok yüksek olan maaş teklifi benim burada kaybedeceklerimi telafi etmez. Türkiye’de bir memuriyeti kabul etmek finanssal bakımdan kötüleştirme olacaktır.
Türkiye’de gerçekleştirilmek istenen bütün çalışma için bir yıl çok kısadır; öneri, denetim ve organizasyon için de daha kısa kalışlar yeterlidir.
Benim karşı önerilerim
Mevcut imkanların zaman ve kullanımı ölçüsünde raporlarımda geçen taleplerin uygulanmasını üzerime alırım.
Bu amaç doğrultusunda 1936 yılının Ocak ayından Mart ayına dek kalmak üzere Türkiye’ye gelirim.
Bu zamana dek burada, Ankara’da sadece büyük bir külfet olacak ön hazırlıkları tamamlarım: orkestra şefinin, okul müdürü, öğretmenler, müzisyenler ve çalgı yapımcısının görevlendirilmesi, Türkiye’deki gelecek çalışmam ve müzik yapılandırmasında yer alacak organlar için bir çalışma planının hazırlanması.
Ankara’da okuldaki çalışmaları denetlerim, enstitüde yapılacak reformları başlatırım ve yenilenmiş kurumun ve çalışma ortaklarının çalışmalarını incelerim.
Gerekli reformların yapılmasının yanında orkestranın ve etkinliklerinin denetimini üzerime alırım.
Fakat benim esas çalışma alanım, “Öneriler”imde bahsettiğim halk şarkıları kitabının Türk bestecilerle birlikte hazırlanması olmalı, çünkü bu, müzikal alandaki her ilerleme için temel oluşturacaktır.
İzmir’de ve diğer taşra şehirlerde planlanan müzik enstitülerinin kurulması ve İstanbul’daki konservatuarda reform yapılmasını üzerime alırım.
Benim oradaki varlığımdan üç ay sonra çalışma o denli ilerlemiş olmalı ki, sonraki dört ay için benim denetimim olmadan ilerlemeye devam edebilsin.
Bu zamandan sonra çalışma planının ilerleyişine göre eserin ikinci aşamasına geçilebilir, bu da Ankara’da ikinci bir kalışı zorunlu kılar.
Bu kısa kalışların sık sık tekrarlanmasıyla çok şey elde edilebilir. Heyecan büyür, çalışanların istekleri daha çok teşvik edilir, yapılandırma çalışmasında yer alan Türk ve Avrupalı müzisyenler bireysel eğitimlerini devam ettirirlerse uzun süre denetim olmadan da devam edilir.
(Kaynak: Cevat Memduh Altar Arşivi, İstanbul)
Mektuba Cevap
TÜRKİYE CUMURİYETİ Ankara: / /1935
KÜLTÜR BAKANLIĞI
Yüksek Öğretim Genel Direktörlüğü Özet: ……………….
Sayı: ……………….. ……………………………..
……………………………..
Prof. Hindemith’in 3. august. 35 tarihli mektubu için cevap
Sevgili Profesör Hindemith, mektubunuz için çok teşekkürler. Önerilerinizi Ekselansları Bakan Bey’e naklettim. Bakan Bey önerilerinizi prensipte kabul etti.
Sorularınızı burada cevaplıyorum:
Bakanlığın müzik danışmanı olarak bütün müzik meselelerini düzenlemek ve okulu denetlemek durumundasınız ve orkestra sizin ellerinizdedir; önerilerinizde yer alan uygulamaları da denetlemelisiniz. Bu amaç doğrultusunda Ocak 1936 başında buraya gelebilir, 3 ay kaldıktan sonra Almanya’ya geri dönebilirsiniz ve sizin de önerdiğiniz gibi 4 ay geçtikten sonra tekrar Ankara’ya gelebilirsiniz. Bu sık tekrarlamalarla reform gerçekleştirilebilir.
Orkestra için sizin rızanızla daimi bir şef görevlendirilecek. Bu şef mümkün olduğunca çabuk buradaki çalışmasına başlamalı. (Vaktiyle Furtwängler, şeflik kadrosu için genel müzik direktörü Julius Prüwer’i önermişti). Bunu sadece eski bir öneri olarak ifade ediyorum. Bu öneriye bağlı kalmanız gerekmiyor. Bu konuda büyük bir özgürlükle seçim yapabilirsiniz.
Eğer seçilen şef, size göre aynı zamanda okulla da ilgilenebilirse okul için farklı bir yönetici seçmekte de özgürsünüz.
Kompozisyon derslerini şahsen vermeniz gerekmez ama yukarıda da bahsedildiği gibi bütün meselelerin kontrolü sizin ellerinizdedir.
Önerilerinizde bahsettiğiniz ve kesinlikle gerekli gördüğünüz müzisyenlerin görevlendirilmesi konusuna rıza gösteriyoruz. Bu müzisyenlerin yer aldığı bir listeyi Başman’a gönderdim. Bu müzisyenler en geç Ocak ayının başında Ankara’da olmalılar. Sadece şef en kısa zamanda görevlendirilmeli.
Geri kalan sorularla ilgili detayları Ankara’da birlikte düzenleyebiliriz. Ayrıca Bay Başman, bütün bu sorularla ilgili etraflı bilgi vermekle ve müzisyenlerin maaşlarını görüşmekle görevlendirilmiştir.
Böylece bütün sorularınıza cevap verdiğimi sanıyorum.
Eğer daha fazla bilgi almak isterseniz her zaman severek emrinizdeyim.
Ayrıca yukarıda bahsettiğim gibi Bay Başman, bütün sorular hakkında etraflıca bilgilendirilmiştir.
En iyi dileklerimle
Saygılarımla
(Dursunoğlu)
