Yeni Adam
No. 24
11 Haziran 1934

 

AMERİKA'DA MUSİKİ

 

            Her işte Avrupalı olmak istemeyen Amerikalı, sanat işlerinde de Amerikalı kalmak ister. Zenci ritminin Avrupa’ya sirayetine [bulaşmasına] önayak olan bu memleketlerde yüzlerce katlı operalar yanında cüce kalan bir şey varsa o da Avrupa musikisidir. Bununla beraber Amerikalı, klasik garp [Batı] musikisini sever yahut sever görünür. Bu sevginin sanata karşı hakiki bir bağ veya görenek olduğunu anlamak güçtür. Çünkü Amerikalı Avrupalının sevdiği şeyi mutlaka sever, anlamasa da sever ve anlıyor desinler diye bol para vermekten de çekinmez.

            Son elli sene zarfında Amerikalının sonsuz arzusu ve Avrupalı sanatkârın para kaygusu, bu memlekete Avrupa klasik sanatının girmesine vesile oldu. Bu meyanda Boston, New York, Chicago gibi büyük şehirlerde garp musikisi başladı. Büyük operalar, tiyatrolar, konser salonları yapıldı. Bütün bu müesseseler arasında Boston Üniversitesinin konservatuvarı ve musiki fakültesi, gerek tedrisatı gerekse Avrupa’dan angaje edilen hocalarının kıymeti itibariyle dünyaca nam kazandı. Bugün hiçbir Avrupalı sanatkâr veya artist yoktur ki Amerika’ya bir konser turnesi yapmak emeli olmasın. Amerikalının zevkinden ziyade kesesinin yarattığı bu emel, garbın büyük virtüozlarını senelerden beri Amerika’ya çekmektedir. Avrupa’nın en değerli piyano pedagoglarının bazen Amerika konservatuvarlarının birinde olduğunu işitirdik. Bu meşhur insanlar Amerika’ya koşmak, Amerika’da kazanmak için hattâ birbirleriyle çirkin rekabete bile girdiler. Bu meyanda Kubelik gibi zamanının eşsiz bir keman virtüozu, Amerika konser turnelerinin birinde, aynı otele kendinden birkaç gün evvel inen, meşhur bestekâr, virtüoz ve devlet adamı Paderewski’nin¹ otel salonundaki resmini hiddetle yırttı.

            Bütün bu didinmelere rağmen bugüne kadar Amerika’da Avrupalı ayarında orijinal bir sanatkâr yetişemedi. Yalnız zenci ritmi ile tekniği kavrayıp bir nevi Avrupa cazı yaratması karşısında Amerikalı hâlâ Avrupalı sanatkârı dinlemekle iktifa etmektedir [yetinmektedir].

            Bugün Amerika’da büyük filarmoni orkestralarının şef ve azalarını Avrupa’dan hicret eden Rus, Alman, Avusturyalı ve İtalyan sanatkârlar teşkil ederler. Philadelphia Senfoni Orkestrası şefi ise meşhur Rus Stakofski’dir. Senenin muhtelif konser mevsimlerinde Amerika’nın büyük şehirlerinde en meşhur Avrupalı sanatkârlar dinlenebilir. Bu vaziyete göre Amerika’nın şimdilik dünyanın en büyük bir konser salonu olduğu anlaşılmaktadır.

                                                                                              Cevat Memduh

¹ Paderewski, büyük harpten sonra istiklalini elde eden Lehistan’a [Polonya’ya] ilk reisicümhur olan bir sanatkâr ve bir devlet adamıdır.