Gazi Terbiye Enstitüsü Müzik Şubesindeki müzik öğretmen talebelerinin terbiye ve tedrisleri hakkında teklifler

M U K A D D İ M E [Giriş]

Mektepler için müzik öğretmeni yetiştirilmesi hayata süs veyahut lüks katan bir sanatkârlık ilavesi değil, bilakis Türk camiasının millî hayatı için çok ehemmiyetli bir terbiye vasıtasıdır.

Türkiye’nin her sahada yapmak mecburiyetinde kaldığı muazzam mesai ve zor vazifelerine ilaveten Türk gençliği için de ruhî seciye [karakter] kazandırması lazımdır. Bu hususta teknik ve ilmî bilgiler kâfi değildir. Bu gayeye yetişmek üzere bilhassa layık bir millete her tek insanın iç kabiliyeti, manevi inkişafı [gelişmesi] ve bundan başka bütün halkın içtimai [toplumsal] hayatı için beden terbiyesinin yanında müzik terbiyesinden vazgeçilemez. Ritim ve ses terbiyesi bakımından müzik, beden terbiyesinin de mühim bir yardımcısıdır.

Böyle bir müzik terbiyesinin esası Türk halk türküleri olması icap eder. Avrupa sanat müziği (art) ile ilk temasların temeli olarak en kıymetli Avrupa halk şarkılarının iyi tercüme suretiyle Türk müziği hazinesine ilave edilmesi lazımdır. Yalnız bu tarzda hareket edildiği takdirde hem Türk bestekârlarını hem de Avrupa’dan gelen müzik eserlerini anlayan, seven bir halkın teşkil edilmesi mümkün olabilir.

Binaenaleyh [bu nedenle] okullarda müzik terbiyesi şu esaslara istinat etmelidir [dayanmalıdır]:

1. Bütün okullarda talebenin tecrübi [uygulamalı] ve manevi ilimler üzerinde kazandığı bilgilere muvazi [koşut] olarak ruhi, içtimai ve bedenî kabiliyetlerinin inkişafı [gelişimi] için müziğe yer verilmeli ve bu suretle ruhan yükselmiş bir halk meydana getirilmeli.
2. Hakiki müzik sanat eserlerinin tanıtılması.

Bu taleplere tam manasıyla uygun müzik öğretmenleri şimdiye kadar yetiştirilmemiştir. Çünkü

1. Eski Müzik Öğretmen Okulu mezunları esas muallimlik [öğretmenlik] vazifelerine göre yetiştirilmemiş, bilakis sanki orkestra veya konser için hazırlanmışlardır. Mektep hayatında en çok zamanlarını müzikten ziyade ilmî derslere ayırmış olduklarından bu gayeye de hiç erişememişlerdir.
2. En lazım olan öğretme vasıtaları, yani halk türküleri vasıtasıyla müzik elemanlarına girecek okul müzik kitapları ve aynı maksada hizmet eden enstrüman parçaları eksiktir.

İlk mekteplerde müzik terbiyesi görmüş olan öğretmenlerin bulunmaması başka mühim bir noksan [eksiklik] olarak kaydedilmelidir. O genç çağda müzik öğretmen kabiliyeti bilhassa kuvvetlidir; seslerin iyi bir terbiyeye tabi tutulmaması gençler için mühim zararlar meydana getirebilir. Okul müziği “lüks” değil, bilakis ehemmiyetli bir terbiye vasıtası olduğu takdirde ilk okullarda haftada 3 (hiç olmazsa 2), orta mekteplerde 2 (veya 1), liselerde de haftada 1 müzik dersinin verilmesi lazımdır. Bundan başka imkân nispetinde birlikte çalışmanın, küçük okul orkestrası ve okul korolarının her fırsatta nazarı itibara [göz önüne] alınması lazımdır.

Bu ihtiyacı karşılamak için her mektepte bir piyano bulunması ve müzik öğretmenlerinin bu piyanoları tamir ve akort edecek bir vasıfta yetiştirilmesi lazımdır.

I.

Müzik öğretmenliği için yetişecek yeni talebelerin hangi şartlar altında kabul edileceği hakkında düşünceler:

Müzik öğretmenliğinde lazım olan dereceye kadar şarkı söylemek kabiliyeti esas olarak icap ettiğinden, ancak talebenin bu dereceye kadar inkişaf edecek [gelişecek] sesi olanlar alınmalıdır.

Her enstrüman görmemiş 19-20 yaşlarındaki gençlerin elleri umumiyetle bu gayeye ve bilhassa keman çalmaya elverişli değildir. “Alla turka” keman çalmış olanların kulakları istisnai olarak “a la franga” kulak terbiyesine alışamayacağından mümkün olduğu kadar alafranga çalanlar tercih edilmelidir. Bunlara ilaveten umumiyetle müzik öğretmenliği mekteplerimizde çok rağbet kazanmamış olduğundan ve keza liselerle muallim mekteplerinde müziğe heveskâr [hevesli] talebelerin çok az oluşundan dolayı müzik öğretmeni yetiştirecek müesseseye talebe bulmak için okullarda şimdiden lazım gelen teşviklerin yapılmasını lüzumlu sayarım.

II.

Müzik terbiyesi ve tedrisat hakkında teklifler:

1. Ses ve şan terbiyesi bütün tahsil müddetince esas mesele olarak her talebe için mecburi olmalıdır. Şimdiye kadar ancak bazı talebelere az miktarda şan dersi veriliyordu. Halbuki ses terbiyesine koro derslerinde kıymet verildiği gibi Türkçe derslerinde de Türkçenin fonetiği yapılmak suretiyle buna yardım edilmelidir.
2. Koro saatleri şimdiye kadar müfredat programında gösterilen saatlerinin iki misline çıkarılmalıdır. Bununla beraber koro idaresiyle koro yetiştirilmesine uygun şan metodiğine daha geniş zaman verilmelidir. Gazi Enstitüsünde koro yapmak isteyen talebelerden umumi bir koro teşkilini ve bu koronun idaresine müzik talebesinin memur edilmesini her iki taraf için faydalı bulurum.
3. Şimdiye kadar ders tatbikatına verilen kıymetin artırılması çok lazım olacaktır. Ancak son sınıfta haftada bir defa tatbikat görmek kâfi değildir. Bu maksadın temini için 3 tarzda hareket etmek mümkündür:
   • Hususi müzik dersi alamayacak olan, müziğe kabiliyetli aile çocuklarından bir sınıf haftada 1-2 defa mektepte talebeler tarafından müzik öğrenebilirler.
   • Bu çocuklar arasından yahut Gazi Terbiye Enstitüsü talebesinden ders almak isteyenlere müzik öğretmen talebesi hocalarının nezareti [gözetimi] altında enstrüman dersi verilebilir.
   • Şimdiye kadar olduğu gibi son sınıf talebesi diğer mekteplerde tatbikat dersine devam etmelidir.
4. Bütün talebeler piyano ve keman öğrenmeye başlayacaklardır. Ancak keman yerine mektep derslerinde çalınabilecek başka müzik aletleri (flüt, klarnet, viyola, viyolonsel) öğrenilebilir. Birinci seneden sonra iki enstrümandan biri esas olarak tespit edilebilir. Enstrüman çalışmalarının hedefi orta güçlükte parçaları pürüzsüz bir tarzda çalmaktır.
5. İlk müzik bilgileri (Elementarlehre) Entonasyon (kulak terbiyesi) dersi çerçevesinde birinci sene zarfında bitirilmelidir. Armoni bilgisi ikinci senede Modülasyon’a kadar, üçüncü senede sona kadar öğretilmeli.
   Entonasyon dersiyle bütün teoretik derslerde zengin bir tarzda hayatî misaller [örnekler] (Lebendiges Musiziergut) kullanmak suretiyle ilk yıldan itibaren talebeye üslup ve form duyguları verilebilir. Birinci senede onun için ayrı bir ders konulması muvafık [uygun] olur. Müzik aletleri bilgisi, müzik formları ve müzik tarihi 2. ve 3. senede öğretilmelidir. Birinci senede kulak terbiyesi dersi yanındaki üslup ve form hissi veren ders, müzik tarihi bilgisinin ilk basamağı da olmalıdır. Bundan başka müzik tarihi bilgisi her müzik dersi etrafında fırsat düştükçe verilebilir.
6. Talebenin umumi müzik kuvvetlerinin inkişafı [gelişimi] için birinci senede ritmik jimnastik derslerinin konulmasında fayda umarım. İmkân nisbetinde bu derslerin son senede de tekrarını tavsiye ederim.
7. Müzik bilgisinin mütemmimi [tamamlayıcısı] olmak üzere birinci sınıfta seda bahsinin (Akustik) öğretilmesini faydalı bulurum.
8. Her talebe tahsil devresi içinde çalıştığı enstrümanı tamir edebilecek seviyeye varmalıdır.
9. Talebeye bütün sene içinde Türkçe ve Türkçenin fonetiği, mahdut [sınırlı] bir zaman zarfında Pedagoji ve Sanat Tarihi öğretilmelidir.
10. Öğretmen olmak üzere mektebi bitiren talebe her ne suretle olursa olsun Konservatuvara alınmamalıdır. Bilakis Konservatuvarda bilhassa muallimlik kabiliyeti gösteren talebe öğretmen kısmına nakledilmelidir. Ancak fevkalade istikbal [gelecek] vadeden talebenin Konservatuvara geçmesinde mahzur olmayabilir.

III.

(3 senelik Tedris [öğretim] Programı)

Üç senelik tedris [öğretim] programı yukarıda gösterilmiştir. Bu programla öğretmen yetişecek talebe bütün hayatında ve muallim bulunduğu yerde kâfi miktarda teşvik göremeyeceğinden ve üç senelik tahsil devresinin kendisine tam manasiyle müzik terbiyesi veremeyeceğinden, muallim olduktan sonra da tekrar bilgilerinin tazelemek maksadiyle kurslara çağrılmasını zaruri bulurum.

Müzik Şubesi ihtiyacı:

• Enstrümanlara ait:
  • 2 adet kuyruklu piyano
  • 1 adet küçük piyano
  • 20 adet keman
  • 2 adet viyola
  • 2 adet viyolonsel
  • 2 adet flüt
  • 1 adet radiyo
  • 1 adet gramofon ve plaklar
• Kütüphaneye ait:
  1. 1) Keman, piyano, şan, oda müziği, koro, viyola, viyolonsel için metotlar, etütler ve parçalar
  2. 2) Teori, müzik tarihi, müzik pedagojisi ve okul müziği için kitaplar. Müzik şubesi kütüphanesi için lazım olan nota ve kitaplar müfredatı yukarıda hulasa edilmiştir. Bu malzeme okulumuz talebesinin çalışmalarında çok lazımdır. Devlet Konservatuvarından devren verilen notalar çok az ve ihtiyacımıza uygun değildir.