Copyright © 2011 Cevad Memduh Altar
“Ajans Türk” dergisi
Yıl: 1
Cilt: 1
Sayı: 6
1 Temmuz 1963
“Bu komedi, devlet operalarının hiçbirinde oynanmamıştır ve oynanamaz.”
Cevad Memduh Altar
Amerikalı besteci Cole Porter’ın “Kiss me Kate” müzikli komedisinin Devlet Tiyatrosu Opera Bölümü’nün repertuvarına alınması katiyen doğru değildir. Bu komedi, devlet operalarının hiçbirinde oynanmamıştır ve oynanamaz. Herhangi bir resmî operada velev bir zühul olarak [yanılgıyla] oynansa bile, gene aksi tezi savunmamız kadar tabii bir şey olamaz. Kaldı ki, kuruluşunun henüz başında olan, her şeyden önce gerçek sanat geleneğinin gerektirdiği repertuvarı sağlamakla yükümlü bulunan, her yılın temsil sezonunda, teknik zorunluluklar yüzünden, henüz birkaç operadan başka eser sahneye koyamadığı için gelişimini zahmetle idrak eden Devlet Operamızın repertuvarına katılacak bir eserin, “Kiss me Kate”den daha başka bir eser olması gerekir.
Her müzikli komedinin, ancak seviyesinin gerektirdiği bir değere sahip olması lazım geleceği tabiidir. Bir eserin sanat değeri ise, oynanışındaki başarı derecesi veya seyircinin göstereceği ilgi ve sempati ile değil de, fikir ve estetik kuruluştaki olağanüstülükle ölçülebilir. Bütün bu faktörleri nefsinde toplayabilmiş olan eserler ise, ancak mutlulukla vasıflandırılması gereken eserlerdir. Halbuki “Kiss me Kate”, her müzikli komedide olduğu gibi, eğlendirme, güldürme ve seyirciyi zahmetsiz ve ucuz sağlanacak bir hazza kolayca ulaştırabilme imkânlarına sahip olan bir oyun olmaktan daha ileri gidememiştir. Buna mukabil, opera temsilinin esas amacı asla bu değildir. Kaldı ki, “Kiss me Kate” komedisi ile 1948’de Birleşik Amerika’da eğlence müziği dostlarının geniş ilgisini elde etmiş olan Cole Porter’ı, müstehcen konuları hiç çekinmeden işlemiş olmasından dolayı, Amerikalı Cecil Smith: “Le pornograph distingué”, yani “kibar bir müstehcen eser yazarı” olarak vasıflandırmıştır. Şurası da unutulmamalıdır ki, Birleşik Amerika’da sanat ve estetik değerleri yüksek olan operaların temsil edildiği tiyatrolar bile, devlet bütçesinden yardım görmeyen özel müesseselerdir.
Klasik eğitim ve öğretimle yetiştirilmiş olan opera, bale ve müzik sanatçıları, icabında modern müzik ve dansları da icra edebilmelidirler, ama böyle bir oyunun, her bakımdan takdire değer bir sanat eseri olması şartıyla. Bu eser de, Türk Devlet Operası için, hiç şüphe yok ki “Kiss me Kate” değildir.
Cole Porter’ın her türlü sanat endişesinden uzak olan hafif ve tatlı melodileri, bilhassa mahallî özellikleriyle Amerika için, hattâ bazı kimselerin şahsi zevkleri bakımından sevimli olabilirler. Fakat “Kiss me Kate” müzikli komedisi Türk Devlet Operası repertuvarına katılacak bir eser asla olamaz.
Bana sorulan 3 sorunun cevabını, vaki olacak herhangi bir itiraza beni cevap vermekten bile müstağni bırakacak bir inanın huzuru içinde, yukarıda sunmuş bulunuyorum. Hattâ bilgisizlik, gerilik, görgüsüzlük vesaire gibi ithamlara bile hedef olmaya çoktan razıyım, tek “Kiss me Kate” ve benzeri oyunlar, Devlet Operamızın repertuvarında bari bundan böyle yer almasın.